Bandırma’nın Osmanlı dönemindeki yapısı ve doğal kaynakları dikkat çekiyor

Bandırma kasabası, merkez kazadır. Bu kasaba, Marmara Denizi sahilinde ve kendi adıyla anılan bir körfezin sonunda yer alıp 18 mahalleyle 9031 nüfusa sahip bir yerdir. Kasaba içinde 5 cami, 4 mescit, 5 kilise, 4 manastır, 3 hamam, 10 han, 15 fırın, 6 debbağhane(tabakhane), 14 yel değirmeni, 2 kiremit ocağı, 3 kireç ocağı, 3 eczane, 2 kıraathane, 20 kahvehane, 5 dükkan, 200 mağaza, 285 ev, 17 sıbyan mektebi (anaokulu), 1 ibtidai mektep (ilkokul), 1 rüştiye (ortaokul), 2 gaz deposu, 1 baruthane, 1 un fabrikası, 1 askeri depo, büyük vapur iskelesi ve önünde belediye dairesi, 1 telgrafhaneyle 1 hükümet konağı vardır.

Fotoğraf: Bandırma Osmanlı Bankası

Bandırma İskelesi, ticaret merkezi olan bir yerdir. Karesi sancağı başlıca gelir kaynağıdır. Doğal bir limana sahip olması nedeniyle büyük vapurlar, burada barınabilir. İstanbul’dan Bandırma’ya hemen her gün gelip giderler. Ama haftada üç postası vardır. Temelihracat, Karesi sancağı maden hâsılatıdır. Bunlar da iki büyük borasitle bir gümüşlü kurşundur. En önemlisi borasittir. Bu madenden yıllık Avrupa’ya çok fazla sayıda sevkiyat yapılır. Borasit madeni, Avrupa’nın başka bir yerinde bulunmaz. Bandırma’dan doğruca Avrupa’ya sevk edilir. Şubattan haziran sonuna kadar Bandırma İskelesi’nden İstanbul’a yaklaşık 300.000 tane koyun ve kuzu gönderilir.

Kasabanın belediyesine ait olan iskelenin vergisi, yıllık 1.800 liraya kadar çıkabilir. Havası ve görüntüsü gayet güzeldir. Kasaba içine akan gayet güzel sular vardır. İskeleninönünde yer alan sonradan tamamlama onarımıyla ayağa kaldırılan Haydar Çavuş Camii gerçekten oldukça süslüdür.

Bandırma kasabası, sancak merkezine 18 saat, vilayet merkezine 20 saat uzaklıkta yer alır. Her iki yöne bir şoseyle bağlanır. Başlıca üretimi siyah sahtiyan (cilalı deri) ve meşindir. Bu ürünler iç piyasada tüketilir.

Kasaba çevresinde her türlü ürün yetiştirildiği gibi üzüm bağları ve dut bahçeleri kurulmuştur. Bununla birlikte Bandırma kasabasında yıllık 10 ton 264 kilogram civarında bal üretilmektedir. Bandırma kasabasına bağlı üç köy vardır. Bunlar Kayacık, Dutlimanı ve Yenice köyleridir.

Fotoğraf: Bandırma Posta ve Telgraf Merkezi

Bandırma çevresinde yani Bandırma’yla Balıkesir şosesinin üzerinde birtakım taş ocakları da vardır. Bu taş ocaklarının akıntısından ortaya çıkan çamurların da romatizma gibi hastalıklara iyi geldiği anlatılır. Sonradan söz konusu çamurların bu konuda yararının belirlenip bazı deneyler gerçekleştirilmesi Padişah Hazretleri tarafından emredilmiştir. Bunun üzerine geçenlerde bir bilimsel heyetle birlikte 15 civarı hasta, Bandırma’ya sevk edildi. Bilimsel heyetin gerçekleştirdiği denelerden çamurların romatizmaya faydalı olduğu anlaşılmış ve bazı hastalıkların iyileştiği doğrulanmıştır. Heyet tarafından taş ocaklarının bulunduğu yerin iyileştirilip genişletilmesi sayesinde oraya hastalıkları iyileştirmek için elverişli alanlar inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Buna bağlı olarak bazı tıbbi önlemlerin alınmasıyla ilgili bir de yazı sunulduğu herkes tarafından bilinmektedir. Osmanlı şehirlerinde ilahi bir hediye olarak bunun gibi birçok doğal kaynak vardır. Yararlı kaynaklar arasında bu çamurlar, doğal olarak önemli görülmektedir. Hele sevk edilen hastaların sağlıklarını geri kazanmaları dikkate alınınca bu çamurlu alanın ıslah edilerek imar edilmesi gerekliliği ortaya çıkar. Genel olarak Bandırma’nın İstanbul’a deniz yoluyla 4 saatlik bir uzaklıkta ve şu anda görüşülen Konya hattının üzerinde bulunduğu, demiryolu hattının taş ocağı mevkiinden geçeceği de ifade edilince Bandırma çamurlarının kısa süre içinde çok fazla fayda sağlayarak çevresini geliştireceğine de hükmedilebilir.

Osmanlıcadan Günümüze Aktarıp Sadeleştiren: Alpaslan YELGEÇER